کد مطلب:245386 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:312
بیان غزل حافظ و تفسیر آن از نظر نگارنده
لسان الغیب حافظ قرآن گفته است در غزل خود
(بشوی اوراق اگر همدرس مائی
كه علم عشق در دفتر نباشد)
مطلع این غزل این است
خوش آمد گل وز آن خوشتر نباشد
كه در دستت بجز ساغر نباشد
زمان خوشدلی دریاب دریاب
كه دایم در صدف گوهر نباشد
غنیمت دان و می خور در گلستان
كه گل تا هفته دیگر نباشد
عجب راهی است راه عشق كانجا
كسی سر بر كند كش سر نباشد
بشوی اوراق اگر همدرس مائی
كه علم عشق در دفتر نباشد
[ صفحه 361]
ز من بنیوش و دل در شاهدی بند
كه حسنش بسته زیور نباشد
شراب بی خمارم بخش ساقی
كه با او هیچ دردسر نباشد
(بیا ای شیخ در خمخانه ما
شرابی خور كه در كوثر نباشد)
ممكن است بیت اخیر در نظر بعضی كه آشنا به مراتب اشربه بهشتی نیستند باعث تعجب باشد به اینكه این چه شرابی است كه در كوثر موجود نباشد.
حال برماست كه رفع تعجب نموده بیان واقع را در حل این بیت بنمائیم .
اینجانب تاكنون ندیده ام و نشنیده ام از كسی كه از عهده حل این بیت برآمده و یا در جائی نوشته باشد مگر خود مؤلف كه در كتاب (آئینه ایزدنما) حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها تحت عنوان (لطیفه ذوقیه) به میدان تحقیق بیت مزبور رفته است، اكنون بیان تحقیق آن محتاج به تمهید مقدمه است.
قال علامة الربانی ملا محسن الفیض الكاشانی قدس الله سره السبحانی فی بعض كتبه نقلا عن كتب العامه عن رجل قال لكعب الاحبار ما تقول فی شیعة علی بن ابیطالب هذه الشیعة فقال انی اجد صفتهم فی كتاب الله المنزل انهم حزب الله و انصار دینه الی ان قال و هم المقربون الابرار یشربون من الرحیق المختوم و تلك عین یقال لها تسنیم لا یشرب منها غیرهم فان تسنیما عین وهبهاالله لفاطمه بنت محمد صلی الله علیه و آله زوجة علی علیه السلام یخرج من تحت قائمة العرش و كل عین تسیل الی اسفل الجنان فانها عین تسنیم الی علیین یشرب منها خاصه اهل الجنة دهم شیعة علی علیه السلام و احبائه و تلك قول الله عزوجل: یسقون من رحیق مختوم ختامه مسك و فی ذالك فلیتنافس المتنافسون و مزاجه من تسنیم عینا یشرب بها المقربون (سوره مطفقین آیه 25 الی 28)
علامه ربانی و محقق صمدانی ملا محسن فیض كاشانی قدس سره در
[ صفحه 362]
برخی از كتب نفیسه خود از كتب عامه نقل می كند از رجلی كه سؤال نمود از كعب الاحبار چه می گوئی در حق شیعه حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام؟
كعب الاحبار در جواب او گفت من یافتم وصف و صفت ایشان را در كتاب الله المنزل كه ایشان مصداق حزب الله و انصار دین الله می باشند الی ان قال و ایشان مصداق مقربین و ابرارند كه می نوشند در بهشت از شراب رحیق مختوم و آن چشمه ای است كه آن را بخشیده و عطا فرموده ذات اقدس خداوند متعال به حضرت فاطمه دختر حضرت محمد صلی الله علیه و آله زوجه علی بن ابیطالب علیه السلام و این چشمه تسنیم خروجش از تحت قائمة العرش الوهی است و در افق اعلی است.
هر چشمه در بهشت شرابش سیلان دارد به سمت اسفل و پائین بهشت مگر چشمه شراب تسنیم كه مسیرش رو به بالا است و سیلانش به عالم اعلی علیین است و این شراب تسنیم مختص خاصان از اهل بهشت است كه ایشان شیعیان و محبان علی مرتضی علیه السلام می باشند.
و ناظر به این است قول خدای عزوجل كه فرموده ساقیان میكده بهشتی به آنها شراب سر به مهر نوشانند كه به مشك مهر كرده اند و عاقلان بر این نعمت و شادمانی ابدی باید به شوق و رغبت بكوشند تركیب طبع این شراب ناب از عالم بالا است از سرچشمه ای كه منحصرا مقربان الهی از آن شراب می نوشند.
قال الباقر علیه الصلوة و السلام: تسنیم اشرف شراب اهل الجنة یشربه محمد صلی الله علیه و آله صرفا و یمزج لاصحاب الیمین و سایر اهل الجنة (از كتاب علم الیقین علامه ملا محسن فیض كاشانی رحمة الله علیه).
حضرت امام محمد باقر علیه السلام كه شكافنده علوم اولین و آخرین است در تعریف و توصیف شراب تسنیم فرموده است كه شراب تسنیم شریفترین و عالیترین شراب های اهل جنت است این شراب تسنیمی صرف و خالص و نابش مخصوص عقل كل خاتم الانبیاء و الرسل حضرت محمد مصطفی
[ صفحه 363]
صلی الله علیه و آله است (البته حضرات ائمه اطهار دوازده امام معصوم اوصیاء قدیسین آن حضرت هم از این شراب ناب سهم دارند) ولی دیگران سهم ندارند بلكه ممزوجش را به اصحاب یمین و ابرار می دهند.
(بشوی اوراق اگر همدرس مائی
كه علم عشق در دفتر نباشد)
مطلع این غزل این است
خوش آمد گل وز آن خوشتر نباشد
كه در دستت بجز ساغر نباشد
زمان خوشدلی دریاب دریاب
كه دایم در صدف گوهر نباشد
غنیمت دان و می خور در گلستان
كه گل تا هفته دیگر نباشد
عجب راهی است راه عشق كانجا
كسی سر بر كند كش سر نباشد
بشوی اوراق اگر همدرس مائی
كه علم عشق در دفتر نباشد
[ صفحه 361]
ز من بنیوش و دل در شاهدی بند
كه حسنش بسته زیور نباشد
شراب بی خمارم بخش ساقی
كه با او هیچ دردسر نباشد
(بیا ای شیخ در خمخانه ما
شرابی خور كه در كوثر نباشد)
ممكن است بیت اخیر در نظر بعضی كه آشنا به مراتب اشربه بهشتی نیستند باعث تعجب باشد به اینكه این چه شرابی است كه در كوثر موجود نباشد.
حال برماست كه رفع تعجب نموده بیان واقع را در حل این بیت بنمائیم .
اینجانب تاكنون ندیده ام و نشنیده ام از كسی كه از عهده حل این بیت برآمده و یا در جائی نوشته باشد مگر خود مؤلف كه در كتاب (آئینه ایزدنما) حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها تحت عنوان (لطیفه ذوقیه) به میدان تحقیق بیت مزبور رفته است، اكنون بیان تحقیق آن محتاج به تمهید مقدمه است.
قال علامة الربانی ملا محسن الفیض الكاشانی قدس الله سره السبحانی فی بعض كتبه نقلا عن كتب العامه عن رجل قال لكعب الاحبار ما تقول فی شیعة علی بن ابیطالب هذه الشیعة فقال انی اجد صفتهم فی كتاب الله المنزل انهم حزب الله و انصار دینه الی ان قال و هم المقربون الابرار یشربون من الرحیق المختوم و تلك عین یقال لها تسنیم لا یشرب منها غیرهم فان تسنیما عین وهبهاالله لفاطمه بنت محمد صلی الله علیه و آله زوجة علی علیه السلام یخرج من تحت قائمة العرش و كل عین تسیل الی اسفل الجنان فانها عین تسنیم الی علیین یشرب منها خاصه اهل الجنة دهم شیعة علی علیه السلام و احبائه و تلك قول الله عزوجل: یسقون من رحیق مختوم ختامه مسك و فی ذالك فلیتنافس المتنافسون و مزاجه من تسنیم عینا یشرب بها المقربون (سوره مطفقین آیه 25 الی 28)
علامه ربانی و محقق صمدانی ملا محسن فیض كاشانی قدس سره در
[ صفحه 362]
برخی از كتب نفیسه خود از كتب عامه نقل می كند از رجلی كه سؤال نمود از كعب الاحبار چه می گوئی در حق شیعه حضرت علی بن ابی طالب علیه السلام؟
كعب الاحبار در جواب او گفت من یافتم وصف و صفت ایشان را در كتاب الله المنزل كه ایشان مصداق حزب الله و انصار دین الله می باشند الی ان قال و ایشان مصداق مقربین و ابرارند كه می نوشند در بهشت از شراب رحیق مختوم و آن چشمه ای است كه آن را بخشیده و عطا فرموده ذات اقدس خداوند متعال به حضرت فاطمه دختر حضرت محمد صلی الله علیه و آله زوجه علی بن ابیطالب علیه السلام و این چشمه تسنیم خروجش از تحت قائمة العرش الوهی است و در افق اعلی است.
هر چشمه در بهشت شرابش سیلان دارد به سمت اسفل و پائین بهشت مگر چشمه شراب تسنیم كه مسیرش رو به بالا است و سیلانش به عالم اعلی علیین است و این شراب تسنیم مختص خاصان از اهل بهشت است كه ایشان شیعیان و محبان علی مرتضی علیه السلام می باشند.
و ناظر به این است قول خدای عزوجل كه فرموده ساقیان میكده بهشتی به آنها شراب سر به مهر نوشانند كه به مشك مهر كرده اند و عاقلان بر این نعمت و شادمانی ابدی باید به شوق و رغبت بكوشند تركیب طبع این شراب ناب از عالم بالا است از سرچشمه ای كه منحصرا مقربان الهی از آن شراب می نوشند.
قال الباقر علیه الصلوة و السلام: تسنیم اشرف شراب اهل الجنة یشربه محمد صلی الله علیه و آله صرفا و یمزج لاصحاب الیمین و سایر اهل الجنة (از كتاب علم الیقین علامه ملا محسن فیض كاشانی رحمة الله علیه).
حضرت امام محمد باقر علیه السلام كه شكافنده علوم اولین و آخرین است در تعریف و توصیف شراب تسنیم فرموده است كه شراب تسنیم شریفترین و عالیترین شراب های اهل جنت است این شراب تسنیمی صرف و خالص و نابش مخصوص عقل كل خاتم الانبیاء و الرسل حضرت محمد مصطفی
[ صفحه 363]
صلی الله علیه و آله است (البته حضرات ائمه اطهار دوازده امام معصوم اوصیاء قدیسین آن حضرت هم از این شراب ناب سهم دارند) ولی دیگران سهم ندارند بلكه ممزوجش را به اصحاب یمین و ابرار می دهند.